Linh thiêng nguồn cội

12/04/2019 08:20

Ẩn chứa một truyền thuyết lịch sử thiêng liêng, Khu di tích lăng mộ và đền thờ Kinh Dương Vương (Thuận Thành) là điểm hành hương đầy ý nghĩa cho những người con nước Việt nhân ngày Giỗ Tổ Hùng Vương. Đây là nơi duy nhất ở Việt Nam còn nguyên dấu tích Thủy tổ người Việt là Vua Kinh Dương Vương - cha của Lạc Long Quân mà dân gian vẫn gọi là “ông nội Vua Hùng”.

Lăng mộ Thủy tổ dân tộc Kinh Dương Vương dưới bóng cây cổ thụ hàng trăm năm.

Theo sử gia Ngô Sĩ Liên trong “Đại Việt sử ký toàn thư”, Kinh Dương Vương tên húy là Lộc Tục, con cháu Thần Nông thị. Đế Minh có con trai cả là Đế Nghi sau đó đi tuần thú đến phương Nam lấy công chúa Vụ Tiên mà sinh ra vua Kinh Dương Vương... Truyền rằng, vào năm Nhâm Tuất, có một vì sao sáng gọi là sao Quỷ màu đỏ rực và nổi trội nhất trong dải ngân hà. Cùng lúc đó, ở phương Nam có chòm sao Huyền Vũ đầu thai vào Mẫu Đoan Trang công chúa. Sau đó, Mẫu hạ sinh người con trai khôi ngô tuấn tú, tướng mạo phi thường được cha Đế Minh yêu quý đặt tên là Lộc Tục.

Từ khi sinh ra, Lộc Tục tư chất ông thông minh hơn người, vua cha rất muốn nhường ngôi cho. Song Lộc Tục lại là một người con hiếu thuận nên xin vua cha nhường ngôi cho anh trai là Đế Nghi. Vua cha bèn chia đất nước làm hai, giao cho Đế Nghi làm vua phương Bắc, Lộc Tục làm vua phương Nam đặt hiệu là Kinh Dương Vương, quốc hiệu là Xích Quỷ. Sau này, vua Kinh Dương Vương lấy con gái vua Động Đình Quân là Nữ Thần Long sinh ra Lạc Long Quân. Lạc Long Quân lấy vợ là Âu Cơ, sinh ra một trăm trứng nở ra trăm người con trai. Rồi hai người từ biệt nhau, 50 con theo mẹ lên núi, 50 con theo cha về biển. Lạc Long Quân phong con trưởng làm Hùng Vương. Các Vua Hùng từ đó cai quản đất nước kéo dài đến 18 đời...

Theo truyền thuyết, Kinh Dương Vương mất ngày 18 tháng Giêng tại trang Phúc Khang, bộ Vũ Ninh, nay là Bắc Ninh. Để tưởng nhớ tổ tiên, hàng năm vào ngày giỗ Vua Kinh Dương Vương, nhân dân Á Lữ mở hội với nhiều nghi thức truyền thống như tế lễ, dâng hương, rước kiệu… Đặc sắc nhất là lễ phục ruộc (còn gọi rước nước) là một lễ thức độc đáo quan trọng, không thể bỏ qua. Tương truyền, lễ phục ruộc ở lễ hội Kinh Dương Vương ngoài mục đích rước nước về tế lễ, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt còn mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc về tình phụ tử: “gọi cha về cứu dân làng”.

Tính đến nay, nhân dân thôn Á Lữ, xã Đại Đồng Thành, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh đã tổ chức lễ hội kỷ niệm 4.898 năm Đức Thủy Tổ khai sinh mở nước, một dấu ấn huy hoàng của lịch sử nước nhà.

Tựa mình bên triền đê sông Đuống uốn lượn, dưới những tán cây cổ hàng trăm năm tuổi, lăng Kinh Dương Vương xây dựng từ lâu đời trên bãi đất cao, uy nghiêm với kiến trúc nghệ thuật cổ độc đáo hướng ra dòng sông Đuống thơ mộng… Tuy không rõ xây từ bao giờ nhưng lăng mộ Thủy tổ người Việt có bia đá trùng tu thời nhà Nguyễn năm 1840 đề bốn chữ Hán “Kinh Dương Vương lăng”. Phía trước phần mộ cổ có hai chữ Bất Vong, nghĩa là không bao giờ mất. Một số câu đối ghi ở lăng là:

“Vạn cổ giang sơn tư duy tổ
Nhất khâu phong vũ ngật hồng bi”

(nghĩa là:

Hàng vạn năm con cháu quy về miếu Tổ
Một nấm mồ phong ba bão táp vẫn ửng hồng).

Hay một câu đối khác:

“Nghĩa Lĩnh cổ kim thành
Đức giang kim lăng miếu”

(nghĩa là:

Kinh thành cổ xưa núi Nghĩa Lĩnh
Lăng miếu nay ở bờ sông Nguyệt Đức)…

Cách lăng mộ chừng 300m phía trong đê sông Đuống là đền thờ Kinh Dương Vương, Lạc Long Quân và Âu Cơ. Đền thờ hiện lưu giữ nhiều đạo sắc phong có niên đại từ năm 1810-1924 và một bức đại tự có chữ “Đại Nam tổ miếu”. Từ lâu, khu di tích lăng mộ và đền thờ Kinh Dương Vương ở Á Lữ được các vua chúa triều đại phong kiến Việt Nam xếp vào hàng miếu thờ các bậc đế vương, đại đế, là chốn linh thiêng bậc nhất của xứ Kinh Bắc. Cứ mỗi lần có Quốc lễ, triều đình đều sai quan đến tế, nhân dân quanh năm hương khói phụng thờ.

Các nhà khảo cổ và văn hóa khi về đây nghiên cứu sắc phong và phần mộ cổ đều công nhận “Đây là chốn linh thiêng bậc nhất được xếp vào loại miếu thờ đế vương các triều đại từ cổ xưa”. Được người dân chăm sóc cẩn thận, quanh năm hương khói nên khu di tích có nhiều cây xanh cổ thụ tỏa bóng xum xuê. Mọi người hành hương về chiêm bái, tri ân đức Thủy tổ còn được sống trong không khí trong lành, yên ả, cảnh quan thôn làng thanh bình, trù phú. Vinh dự, tự hào là nơi lưu giữ di tích lịch sử vô cùng quý giá, một địa chỉ thiêng liêng của dân tộc, tỉnh Bắc Ninh cũng đầu tư hàng trăm tỷ đồng trùng tu, tôn tạo đền thờ, lăng mộ Kinh Dương Vương để khu di tích từng bước tương xứng với vị trí và tầm quan trọng phụng thờ các vị vua đầu tiên của dân tộc Việt Nam.

Bài, ảnh: Việt Thanh

Source Bac Ninh Online