Quan họ trên vùng đất Tiên Du

06/09/2019 08:18

 

Tiên Du, vùng đất cổ có truyền thống văn hóa lâu đời đã sản sinh ra những con người tài khéo, dịu dàng, đẹp nết và lời ca Quan họ mượt mà đằm thắm. Sinh hoạt văn hóa Quan họ nơi đây là nét độc đáo, hấp dẫn, tiêu biểu cho truyền thống lịch sử, bản sắc văn hóa vùng Bắc Ninh-Kinh Bắc.

 

Hội Lim thể hiện rõ nét nhất trong sinh hoạt văn hóa Quan họ ở Tiên Du luôn thu hút đông đảo du khách thập phương.

Về Tiên Du bây giờ, du khách không chỉ cảm nhận một Tiên Du năng động, phát triển mà còn đắm say với những làn điệu Quan họ thiết tha mời gọi. Nổi tiếng nơi đây là lễ hội Lim gắn liền với các hoạt động văn hóa Quan họ với nhiều hình thức diễn xướng, từ hát canh tại các gia đình nghệ nhân đến hát hội tại các lán trại trên đồi Lim, hát chúc, hát mừng, hát thờ...  Ngày nay cứ nghe những bài Quan họ cổ như: Con ếch, Thân lươn, Xúc miệng ấm đồng, Lên núi Ba Vì, Có chiếc giêng thơi… là nghệ nhân các nơi bảo đấy là bài của Lim. Hội Lim đến là các liền anh, liền chị khắp nơi trong vùng Kinh Bắc lại náo nức xúng xính áo khăn đến nhà chứa hát canh Quan họ hay lên đồi lim hát đối đáp. Nghệ nhân Quan họ Nguyễn Hữu Thoa, Chủ nhiệm CLB Quan họ làng Lũng Giang (thị trấn Lim) bộc bạch: Dù trải qua bao nhiêu năm, chứng kiến sự đổi thay của quê hương nhưng gần đến hội Lim là tôi lại bồi hồi, bởi đây là dịp để các liền anh, liền chị, các bọn Quan họ bạn gặp nhau giãi bày tâm sự qua lời ca Quan họ. Hội Lim thể hiện được đầy đủ các mặt của sinh hoạt văn hóa Quan họ từ lời ca, lề lối, phong tục, ăn mặc, giao lưu… của người Quan họ. Ngoài tổ chức hát canh tại các gia đình nghệ nhân, nhà chứa Quan họ, tại đồi Lim các CLB Quan họ cũng tổ chức hát đối đáp tại lán, không gian nơi đây thật sự lý tưởng để liền anh, liền chị và du khách giao lưu.

 

Ngày nay sinh hoạt văn hóa Quan họ ở Tiên Du không chỉ gói gọn trong 9 làng Quan họ gốc mà nó đã lan rộng cả 58 thôn, làng trong huyện. Ở các làng Quan họ gốc CLB thường có 3 thế hệ cùng tham gia sinh hoạt như: Lũng Giang, Bái Uyên, Hoài Thị... Nhiều đội văn nghệ, CLB Quan họ được thành lập và hoạt động tích cực, tổ chức học các làn điệu Quan họ cổ, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hoá của các tầng lớp nhân dân, nhất là phục vụ các hoạt động lễ hội của các làng, xã trong năm. Đặc biệt thế hệ măng non ở các địa phương ngày càng được chính quyền quan tâm trong việc đào tạo thế hệ kế cận, nhờ đó lực lượng trẻ đến với ca hát Quan họ nhiều hơn, tiêu biểu là lớp trẻ các làng Ngang Nội, Hoài Thị, Bái Uyên, Tam Tảo…

Để thực hiện tốt việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản Dân ca Quan họ, Tiên Du đã quan tâm, chú trọng các yếu tố gốc, đẩy mạnh truyền dạy các bài Quan họ cổ, hình thức diễn xướng truyền thống, phong tục, tập quán, lề lối trong sinh hoạt văn hóa. Bên cạnh đó, Tiên Du đầu tư hỗ trợ tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử văn hóa, mở rộng không gian lễ hội gắn với các dự án bảo tồn sinh hoạt văn hóa Quan họ như: Lễ hội khán hoa Mẫu Đơn (chùa Phật Tích), lễ hội Quan họ vùng Lim; dành vốn ngân sách đầu tư hỗ trợ xây dựng các thiết chế văn hoá, các trang thiết bị liên quan trực tiếp đến công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá; xây dựng hoàn thiện các chòi hát dân ca Quan họ trên khuôn viên di tích đồi Lim; nhà chứa Quan họ tại thôn Lũng Giang, tại Đình Lim (thị trấn Lim). Việc đầu tư hỗ trợ cơ sở vật chất đã tạo điều kiện thuận lợi giúp các CLB Quan họ đẩy mạnh các hình thức sinh hoạt văn hoá Quan họ và tăng cường hoạt động giao lưu giữa các địa phương góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác truyền dạy dân ca Quan họ Bắc Ninh ở cộng đồng.

 

Ngày nay những canh hát Quan họ truyền thống vẫn được các CLB Quan họ ở Tiên Du thường xuyên tổ chức. Trong ảnh: CLB Quan họ Hoài Thị (Liên Bão) đón Quan họ bạn Viêm Xá đến giao lưu.

Song song với đó, Tiên Du kiên trì thực hiện các biện pháp thể nghiệm bảo tồn và phát huy giá trị của dân ca Quan họ Bắc Ninh trong cuộc sống đương đại. Khuyến khích các liền anh, liền chị tham gia hội thi, liên hoan hát dân ca Quan họ Bắc Ninh, thi người đẹp vùng Quan họ, liên hoan tiếng hát Quan họ thiếu nhi, mở các lớp hướng dẫn thiếu nhi học hát dân ca Quan họ cổ… Bên cạnh hoạt động giảng dạy trong nhà trường, Phòng Giáo dục-Đào tạo tổ chức các chương trình ngoại khóa, liên hoan văn hóa nghệ thuật giữa các CLB, qua đó, phát hiện được nhiều tài năng trẻ; tạo cơ hội cho học sinh gặp gỡ, giao lưu với các nghệ nhân, liền anh, liền chị… Nhằm khích lệ, động viên các CLB, Tiên Du cũng hỗ trợ một phần kinh phí cho các CLB tham gia hát Quan họ tại các lễ hội, hội thi, hội diễn...

 Những nghệ nhân Quan họ chính là “báu vật sống” bảo đảm cho hát Quan họ tồn tại, phát triển từ đời này sang đời khác. Ngoài việc thực hiện chi trả đầy đủ, kịp thời chế độ hàng tháng, huyện còn tổ chức thăm hỏi, động viên những lúc ốm đau, gia đình có hoàn cảnh khó khăn nhằm khích lệ nghệ nhân làm tốt vai trò lưu giữ và truyền dạy Dân ca Quan họ Bắc Ninh trong cộng đồng, đặc biệt, khuyến khích việc truyền dạy những bài bản, kỹ năng ca hát, lề lối. Nhiều nghệ nhân cao tuổi ở các CLB hoạt động tích cực như: CLB Quan họ thôn Duệ Đông, CLB Lũng Giang (thị trấn Lim), CLB Hoài Thị (Liên Bão)…

Tiên Du đang vươn lên nhưng vẫn giữ được truyền thống và bản sắc của làng quê Quan họ nổi tiếng với những liền anh, liền chị yếm thắm, xúng xính áo mớ ba, mớ bảy trong những dịp lễ hội và lời ca Quan họ vang, rền, nền, nảy cứ níu kéo bao du khách gần xa để di sản văn hóa Quan họ quê hương mãi được trường tồn và lan tỏa trong cuộc sống hôm nay.

 

Minh Từ

Source BacNinhOnline