Thần Sắc và những vị Thành Hoàng làng Dũng Vi (Tiếp theo - Phần 2) - Đinh Thức
Thuận Thiên | 順天 | 1010-1028 | Lý Thái Tổ |
Thiên Thành | 天成 | 1028-1034 | Lý Thái Tông |
Thông Thụy | 通瑞 | 1034-1039 | Lý Thái Tông |
Càn Phù Hữu Đạo | 乾符有道 | 1039-1042 | Lý Thái Tông |
Minh Đạo | 明道 | 1042-1044 | Lý Thái Tông |
Thiên Cảm Thánh Vũ | 天感聖武 | 1044-1049 | Lý Thái Tông |
Sùng Hưng Đại Bảo | 崇興大寶 | 1049-1054 | Lý Thái Tông |
Long Thụy Thái Bình | 龍瑞太平 | 1054-1058 | Lý Thánh Tông |
Chương Thánh Gia Khánh | 彰聖嘉慶 | 1059-1065 | Lý Thánh Tông |
Long Chương Thiên Tự | 龍彰天嗣 | 1066-1068 | Lý Thánh Tông |
Thiên Huống Bảo Tượng | 天貺寶象 | 1068-1069 | Lý Thánh Tông |
Thần Vũ | 神武 | 1069-1072 | Lý Thánh Tông |
Thái Ninh | 太寧 | 1072-1076 | Lý Nhân Tông |
Anh Vũ Chiêu Thắng | 英武昭勝 | 1076-1084 | Lý Nhân Tông |
Quảng Hựu | 廣祐 | 1085-1092 | Lý Nhân Tông |
Hội Phong | 會豐 | 1092-1100 | Lý Nhân Tông |
Long Phù | 龍符 | 1101-1109 | Lý Nhân Tông |
Hội Tường Đại Khánh | 會祥大慶 | 1110-1119 | Lý Nhân Tông |
Thiên Phù Duệ Vũ | 天符睿武 | 1120-1126 | Lý Nhân Tông |
Thiên Phù Khánh Thọ | 天符慶壽 | 1127 | Lý Nhân Tông |
Thiên Thuận | 天順 | 1128-1132 | Lý Thần Tông |
Thiên Chương Bảo Tự | 天彰寶嗣 | 1133-1138 | Lý Thần Tông |
Thiệu Minh | 紹明 | 1138-1140 | Lý Anh Tông |
Đại Định | 大定 | 1140-1162 | Lý Anh Tông |
Chính Long Bảo Ứng | 政龍寶應 | 1163-1174 | Lý Anh Tông |
Thiên Cảm Chí Bảo | 天感至寶 | 1174-1175 | Lý Anh Tông |
Trinh Phù | 貞符 | 1176-1186 | Lý Cao Tông |
Thiên Tư Gia Thụy | 天資嘉瑞 | 1186-1202 | Lý Cao Tông |
Thiên Gia Bảo Hựu | 天嘉寶祐 | 1202-1205 | Lý Cao Tông |
Trị Bình Long Ứng | 治平龍應 | 1205-1210 | Lý Cao Tông |
Kiến Gia | 建嘉 | 1211-1224 | Lý Huệ Tông |
Thiên Chương Hữu Đạo | 天彰有道 | 1224-1225 | Lý Chiêu Hoàng |
" Ỷ Lan
Ỷ Lan (chữ Hán: 倚蘭, 7 tháng 3, năm Giáp Thân (1044) – 25 tháng 7, năm Đinh Dậu (1117) hay còn gọi là Linh Nhân Hoàng thái hậu (靈仁皇太后), là phi tần của Hoàng đế Lý Thánh Tông, mẹ ruột của hoàng đế Lý Nhân Tông trong lịch sử Việt Nam.
Tên gọi và xuất thân
Xuất thân của bà, các sách như Đại Việt sử lược và Đại Việt sử ký toàn thư đều không ghi chép rõ ràng. Chỉ biết bà họ Lê, người hương Thổ Lỗi, sau là Siêu Loại, còn Ỷ Lan là tên do Lý Thánh Tông ban cho sau khi vào cung.
Sách Đại Việt sử ký toàn thư (Bản kỷ toàn thư, quyển 3) chép:
- ... "Tục truyền rằng vua (Lý Thánh Tông) cúng khấn cầu tự chưa thấy hiệu nghiệm, mới đi chơi khắp chùa quán. Xa giá đi đến đâu, con trai con gái đổ xô đến xem không ngớt, duy có một người con gái hái dâu cứ đứng tựa trong bụi cỏ lan. Vua trông thấy, gọi đưa vào cung, được vua yêu phong làm Ỷ Lan Phu nhân"...[4]
Theo truyện thơ trên, thì đó là năm Giáp Thìn (1064), khi vua Lý Thánh Tông đến chùa Thổ Lỗi cầu tự và mở hội tuyển cung nữ. Song có nguồn cho rằng đó là vào mùa xuân năm 1063, khi vua đi cầu tự ở chùa Dâu (Thuận Thành, Bắc Ninh), qua hương Thổ Lỗi (nằm ngay cạnh con đường thiên lý để đi vào chùa Dâu), Ngài vén rèm nhìn ra, thấy từ xa có người con gái tựa vào cây lan và cất tiếng hát trong trẻo. Sau đó thì đưa người con gái ấy vào cung.[2]
..."
Di tích Quốc gia Đình thôn Lương
Đình thôn Lương thờ Nguyên Phi Ỷ Lan, một người đầy tài năng đức độ, bà là người có tài về chính trị, quân sự, đã từng là nguồn động viên nhà vua đánh thắng quân Chiêm Thành năm 1069. Năm 1077, bà đã cùng với các đại thần nhà Lý gánh vác việc nước đánh đuổi quân xâm lược nhà Tống. Tấm gương kinh bang tế thế đó biểu hiện cho phụ nữ Việt Nam nói chung, bà Nguyên Phi nói riêng, trở thành tấm gương trung liệt, sáng chói cho thế hệ mai sau học tập.
Bức cuốn thư.
Bên cạnh đó, tại đình còn thờ 3 anh em ông Cao Gia: Đệ Nhất, Đệ Nhị, Đệ Tam, được các triều vua phong tặng “Dực phù Trung Hưng Trung đẳng thần”, là những người có công đánh giặc Chiêm Thành sang làm loạn, giữ bình yên bờ cõi.
Đình Cao Đình
Đình Cao Đình, xã Tri Phương, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh thờ phụng Tam vị thành hoàng làng là Cao Sơn Quý Minh, Cao Sơn Đống Vang, Cao Sơn Hưng Phúc, những vị danh tướng người địa phương có công phò giúp vua Lý Thái Tổ đánh giặc Chiêm Thành.
Nguồn: Didulich.net
Đình Cao Đình, xã Tri Phương thờ phụng Tam vị danh tướng triều vua Lý Thái Tổ.
----------
Qua những thông tin chi tiết trên, người đọc biết rõ quý danh 3 vị này là Cao Sơn Quý Minh, Cao Sơn Đống Vang và Cao Sơn Hưng Phúc và các vị này có công phò giúp vua Lý Thái Tổ đánh giặc Chiêm Thành...
Nhân đây thêm một điều thú vị là người đọc đã có thể liên hệ những mốc tích thời nhà Lý lịch sử này đến quá trình hình thành và tên gọi của làng Dũng Vi.
Trong những bài viết trước của các tác giả đồng hương đã đăng có nhắc đến những phỏng định về mốc thời gian của tên làng vào thế kỷ thứ 10 là "Phúc Lai Vi" do vua ban tặng. Chúng ta cũng đã biết các vị Thành Hoàng làng sống vào khoảng thời gian này. Như thế ta có thêm những mốc thời điểm lịch sử để lần tìm về thời gian, không gian và nguồn gốc xuất xứ của làng Dũng Vi ?
Đến đây ta đã có thể dựa vào những nhân vật, cổ vật và những chứng tích lịch sử trên để khẳng định rằng bộ tộc, làng xã, thôn, Ve, Dũng Vi, Tri Phương vv... đã có mặt và hình thành từ ít nhất là cả ngàn năm trước và xa xưa hơn nữa, trong khi chờ đợi thêm những nghiên cứu sử liệu, khảo cổ và khám phá mới về lịch sử trong tương lai...
Trên đây là những tham khảo, đối chiếu và suy luận, phỏng đoán của người viết dựa trên những sử liệu, di tích có được. Mong nhận được những ý kiến của quý đồng hương và bạn đọc.
Người viết: Đinh Thức
Thung lũng hoa vàng
Silicon Valley
San Jose, California
Mùa Hè 2025
----------
Bài viết liên quan:
- Tên Làng: Dũng Vi hay Dũng Vy ?
- Quê hương qua Ca dao: Ba cô đội gạo lên chùa - Đinh Thức
- Quê hương qua Ca dao: Thằng Cuội - Đinh Thức
- Quê hương qua Ca dao: 8 Con Chuột - Đinh Thức
- Quê hương qua Ca dao: Bánh Bèo - Đinh Thức
- Quê hương qua Ca dao: Bán Rượu - Đinh Thức
- Quê hương qua Ca dao: 10 Yêu - Đinh Thức
- Quê hương qua Ca dao: 10 Lo - Đinh Thức
- Đình Dũng Vi - Blog KYDV
- Những tên gọi của làng Dũng Vi
- Những tên gọi của làng Dũng Vi (Tiếp theo)
- Thần Sắc và Thần Tích xã Tri Phương, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh
- Thần Sắc và những vị Thành Hoàng làng Dũng Vi
- Thần Sắc và những vị Thành Hoàng làng Dũng Vi (Tiếp theo)
- Văn Chỉ làng Dũng Vi
- Văn Chỉ làng Dũng Vi (Tiếp theo)
- Quê hương qua Ca dao: Cái Bống - Nhạc: Đinh Thức