Kỷ Yếu Dũng Vi: Thần Sắc và Thần Tích xã Tri Phương, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh

Xã Tri Phương, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh hiện nay (07-2019) có 4 thôn là LƯƠNG, GIÁO, ĐINH và CAO ĐÌNH (CAO ĐƯỜNG). Những đơn vị hành chính thôn, làng, xã, tổng, huyện, tỉnh này đã trải qua nhiều thế kỷ và được thay đổi qua nhiều giai đoạn lịch sử dưới những triều đại và chế độ khác nhau...

Những đơn vị hành chính và tên gọi cũng đã được đề cập trong những bài viết đã đăng trước đây trên Blog KYDV.

- Những tên gọi của làng Dũng Vi
- Những tên gọi của làng Dũng Vi (Tiếp theo)

Thôn CAO ĐÌNH xưa kia là Thôn CAO ĐƯỜNG thuộc Tổng THỤ PHÚC. Bài viết này sẽ tóm lược một số những THẦN SẮC và THẦN TÍCH của xã Tri Phương hiện nay gồm 2 phần TỔNG DŨNG VI và TỔNG THỤ PHÚC qua trích dẫn một số những tài liệu trên mạng hiện nay.

1- TỔNG DŨNG VI

Trong một số những tài liệu và bài viết đã được đăng trước đây. Blog KYDV đã trình bày về THẦN SẮC của thôn, xã Dũng Vi thuộc tổng Dũng Vi, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh dưới những triều đại phong kiến xưa.

Bản Thần sắc của làng bằng chữ Hán tên BẮC NINH TỈNH, TIÊN DU HUYỆN, DŨNG VI TỔNG CÁC XÃ THẦN SẮC 北寧省仙遊縣勇為總各社神敕 mang ký hiệu AD.a7/27 được lưu trữ trong mục Di Sản Hán Nôm của Viện Nghiên Cứu Hán Nôm. Thần sắc này cũng đã được tác giả đồng hương Đinh Văn Diệm bút hiệu Lam Thy, Giáo sư Cử nhân Hán-Việt dẫn giải qua bài "Dũng Vi tổng các xã thần sắc‏ (Dẫn giải)" đăng trên Blog KYDV ngày Thứ Năm 24 tháng 10 năm 2013.

Thần sắc gồm 4 đạo sắc phong cho 2 thôn Đinh và thôn Khê Lương. Xem nguyên văn dưới đây:

5086/ 48. BẮC NINH TỈNH TIÊN DU HUYỆN DŨNG VI TỔNG CÁC XÃ THẦN SẮC 北寧省仙遊縣勇為總各社神敕

- 1 bản viết, 14 tr., 32 x 22, chữ Hán.AD. A7/ 27.

Thần sắc 2 thôn, thuộc xã Dũng Vi, tổng Dũng Vi, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh.

1. Thôn Đinh 丁, xã Dũng Vi 勇為: 6 tr., phong cấp vào các năm Quang Trung (1 đạo), Cảnh Thịnh (1 đạo).* Phong cho Đệ Nhất Cao Gia... Đại Vương 第一高家...大王; Đệ Nhất Cao Gia... Hoàng Thái Hậu 第一高家... 隍太后.

2. Thôn Khê Lương 溪良, xã Dũng Vi: 6 tr., phong cấp vào các năm Quang Trung (1 đạo), Cảnh Thịnh (1 đạo).* Phong cho Đệ Nhất Cao Gia, Đệ Nhị Cao Gia, Đệ Tam Cao Gia... Đại Vương 第一高家, 第二高家, 第三高家...大王

Trong một bài viết khác mới đây "Đình thôn Lương cần sớm được tu bổ, tôn tạo 22/07/2019 08:15" của tác giả Minh Hường đăng trên trang mạng BacNinhOnline ngày 22/07/2019. Tác giả cho biết Đình còn giữ được 5 đạo sắc phong thời Nguyễn. Có thể đây chính là những sắc phong đã được trình bày ở phần trên. Xem trích đoạn dưới đây:

"...

Đình thôn Lương còn tồn tại tới ngày nay là do công sức giữ gìn, bảo vệ của nhân dân. Đình là công trình có giá trị lịch sử và kiến trúc nghệ thuật độc đáo, phong phú, điêu luyện của phong cách chạm khắc gỗ dân gian ở Việt Nam vào cuối thế kỷ 17 còn lại ở Tiên Du. Những hình chạm khắc ở đây mang đề tài chủ yếu là rồng, hoa lá, mây lửa vẫn còn giữ nghiêm chỉnh trong cách bố cục, hình khối, đường nét. Ngoài những hình chạm khắc đứng trong vị trí kiến trúc, bổ trợ cho giá trị nội dung lịch sử cũng như nghệ thuật kiến trúc, đình còn giữ được nhiều cổ vật quý, tài liệu hiện vật vô cùng phong phú và đa dạng có giá trị nghiên cứu, giáo dục sâu sắc. Các hiện vật là đồ thờ: Loại chất liệu bằng gỗ, loại bằng đồng, bằng sành, sứ, gốm. Đồ thờ bằng gỗ ở đây đều được sơn son thếp vàng rực rỡ như: Án thờ, sập thờ, bát biểu, đèn gỗ, hạc gỗ, phỗng gỗ, mâm bồng gỗ, lọ cắm hoa, bình hương…

Các đồ thờ được chạm khắc đẹp và tài nghệ, có giá trị. Hương án và sập còn giữ nguyên được kiểu dáng ban đầu rất cổ xưa với những thân rồng uốn lượn đứng trên thân rùa (biểu tượng cho sự vững bền). Đáng chú ý là cây đèn bằng gỗ chạm khắc cầu kỳ tài nghệ. Chân đèn là một con vật đầu rồng, mình cá, đuôi tôm, nằm cuộn tròn ôm lấy cây trúc cao 1,5m. Đặc biệt bên dưới hương án, trên sập thờ còn một đôi phỗng gỗ, mình cởi trần trông lực lưỡng khỏe mạnh trong tư thế quỳ nghiêm trang, 2 tay khoanh về phía trước thành kính dâng hương, mặt ngoảnh vào trung tâm bàn thờ. Đình còn giữ được 5 đạo sắc phong thời Nguyễn.

..."

Một tài liệu khác có tựa "Khóa luận tốt nghiệp: Tìm hiểu di tích đình Lương, xã Tri Phương, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh - Nguyễn Hưng" cho biết "Đình Lương cũng được thống kê là có thờ phụng 4 vị nhân thần và 10 đạo sắc phong".

"...

Nằm trên vùng đất Kinh Bắc ngàn năm văn hiến, đình Lương, xã Tri Phương, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh là một ngôi đình cổ, một công trình bề thế với những nét son về nghệ thuật điêu khắc, trang trí kiến trúc đình làng Việt Nam cuối thế kỉ XVII. Cùng với đó là hệ thống di vật, cổ vật phong phú, đa dạng niên đại thời Hậu Lê, Nguyễn còn khá nguyên vẹn, mang nhiều giá trị văn hóa, thẩm mỹ. Đồng thời đây cũng là trung tâm văn hóa, tín ngưỡng, nơi gìn giữ những giá trị truyền thống tốt đẹp từ bao đời nay của cư dân làng Lương thông qua hoạt động thờ cúng Thành hoàng, lễ hội và các hình thức diễn xướng dân gian đặc sắc. Với những giá trị tốt đẹp mang trên mình, đình Lương đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quan tâm và xếp hạng là Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia năm 1990.

Đình Lương đã có một số tài liệu, văn bản đề cập tới một số giá trị của di tích. Tuy nhiên việc nghiên cứu, tìm hiểu toàn diện, sâu sắc thì chưa có một công trình nào.

Năm 1938, chính quyền thực dân Pháp đã tiến hành công cuộc thống kê, kiểm kê các loại hình di tích trên cả nước, Viện Viễn Đông Bác Cổ (EFEO) có nhiệm vụ quản lí, thì đình Lương cũng được thống kê là có thờ phụng 4 vị nhân thần và 10 đạo sắc phong. Trong làng Lương có quy định một số hương ước, tục lệ thành văn và bất thành văn về chăm lo bảo vệ đình làng.

..."

2- TỔNG THỤ PHÚC

Trong một luận văn khác có tựa "Nghiên cứu Thần Tích hai huyện Từ Sơn và Tiên Du tỉnh Bắc Ninh" - Tác giả Đào Thị Huệ (Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Hán Nôm - 2016. Trường Đại học Khoa Học Xã Hội và Nhân Văn, Hà Nội, dài 57 trang). Trong Luận văn thống kê Thần tích và Thần sắc các thôn, xã thuộc tổng Thụ Phúc, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh

Luận văn cho biết số luợng Thần tích thực tế còn lưu giữ tại VNCHN (Viện Nghiên Cứu Hán Nôm) và tại địa phương là 1 Thần tích thuộc Làng Cao Đình (tên Nôm là Đường), 1 xã thuộc tổng Thụ Phúc (Xem trang 39/57, Xã Tri Phương).

Xem nguyên văn thống kê Thần tích và Thần sắc các thôn, xã thuộc tổng Thụ Phúc, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh của Viện Nghiên Cứu Hán Nôm dưới đây:

5491/ 453. BẮC NINH TỈNH TIÊN DU HUYỆN THỤ PHÚC TỔNG CÁC XÃ THÔN THẦN TÍCH 北寧省仙遊縣受福總各社村神蹟

- 1 bản viết, 27 tr., 31 x 21, chữ Hán.
AE.A7/26

Thần tích 2 thôn, 1 xã thuộc tổng Thụ Phúc, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh.

1. Thôn Phúc Nghiêm 福嚴 , xã Trùng Quang 重光: 8 tr., do Nguyễn Bính soạn năm 1572, về sự tích Tiệp Công 捷公 (Đương Cảnh Thành Hoàng... Đại Vương 當境城隍... 大王) thời 12 Sứ quân.

2. Thôn Ngô Xá 吳舍 , xã Trùng Quang 重光: 11 tr., do Nguyễn Bính soạn năm 1572, về sự tích Pháp Loa Phổ Huệ Đại Thánh Thiền Sư ở chùa bản thôn, có công phù giúp vua Trần đánh giặc, được phong Pháp Phổ Tuệ... Đại Vương 法普慧... 大王 (Ông nguyên họ Ngô 吳 , được ban quốc tích là họ Trần 陳 ).

3. Xã Cao Đình 高亭: 8 tr., do Nguyễn Bính soạn năm 1572, về sự tích Đống Vinh 凍榮 (Bản Cảnh Thành Hoàng Cao Sơn Đống Vinh... Đại Vương 本境城隍高山凍榮... 大王), Minh Công 明公 (Bản Cảnh Thành Hoàng Cao Sơn Quý Minh... Đại Vương 本境城隍高山貴明... 大王), và Phúc Công 福公 (Bản Cảnh Thành Hoàng Cao Sơn Phúc Hưng... Đại Vương 本境城隍高山福興... 大王) thời Lê.

----------

5090/ 52. BẮC NINH TỈNH TIÊN DU HUYỆN THỤ PHÚC TỔNG CÁC XÃ THÔN THẦN SẮC 北寧省仙遊縣受福總各社村神敕

- 1 bản viết, 78 tr., 32 x 22, chữ Hán.AD. A7/ 31.

Thần sắc 2 thôn và 1 xã thuộc tổng Thụ Phúc, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh.

1. Thôn Phúc Nghiêm 福嚴, xã Trùng Quang 重光: 46 tr., phong cấp vào các năm Đức Long (2 đạo), Dương Hòa (2 đạo), Phúc Thái (2 đạo), Vĩnh Thọ (1 đạo), Dương Đức (1 đạo), Chính Hòa (1 đạo), Vĩnh Thịnh (1 đạo), Vĩnh Khánh (1 đạo), Cảnh Hưng (1 đạo).* Phong cho Nguyễn Lệnh Công... Đại Vương 阮令公...大王.

2. Xã Thụ Phúc 受福: 20 tr., phong cấp vào các năm Cảnh Hưng (2 đạo), Chiêu Thống (1 đạo), Quang Trung (1 đạo), Cảnh Thịnh (1 đạo).* Phong cho Đông Hải... Đại Vương 東海...大王.

3. Thôn Thượng 上, xã Phù Lập 扶立: 4 tr., phong cấp vào các năm Cảnh Hưng (1 đạo), Cảnh Thịnh (1 đạo).* Phong cho Bản Thuộc Uy Linh Đại Vương 本屬威令大王.

4. Thôn Trung 中, xã Phù Lập: 8 tr., phong cấp vào các năm Cảnh Hưng (2 đạo), Cảnh Thịnh (2 đạo).* Phong cho Quý Minh Công Chúa 季明公主; Kiếp Nam Đế Đê Vũ Linh ứng Đại Vương 劫南帝堤靈應大王.

Kỷ Yếu Dũng Vi

Blog KYDV

Tuesday, July 30, 2019

Thần Sắc và Thần Tích xã Tri Phương, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh

No comments:

Post a Comment